ЕгъэжьапIэм къыгъэлъэгъуагъэр

2019-рэ илъэсыр къызихьагъэм къыщыублагъэу коммунальнэ пыдзэфэ пытэхэм ядэщынкIэ Урысыер шIыкIакIэ техьагъ. Шапхъэу ащ къыщыдэлъытагъэхэм ягъэцэкIэн фэгъэзэгъэщт операторэу субъектхэм пэшIорыгъэшъэу ащагъэнэфагъэхэм яIофшIэн щылэ мазэм и 1-м рагъэжьагъ.
Апэрэ IофшIэгъу мазэм къы­гъэлъэгъуагъэхэм, хэкIым идэщын ыуасэ зэхъокIыныгъэу фэ­­хъугъэхэм, гухэлъэу яIэхэм къатедгъэгущыIагъ мы Iофым фэгъэзэгъэнэу Адыгеим къыщыхахыгъэ ООО-у «ЭкоЦентр» зыфиIорэм ипащэу Алыбэрд Налбый. — Республикэм зэрэщытэу хэкIыр щытыугъоищт, полигонитIоу итым, зыр Мыекъуапэ, адрэр Адыгэкъалэ ащыгъэпсыгъэх, ятщэлIэщт, зэрар къымы­хьыным фэшI дгъэкIодыщт, ищы­кIагъэмэ, чIэттIэщт, — къе­Iуатэ ащ. — ТапэкIэ уплъэмэ, хэкIыр щызэхэтыдзынэу тонн мин 200-м телъытагъэу завод дгъэу­цун гухэлъ тиI. ХэкIым идэщын пае тищыкIэгъэ техникэр, ар зэкIэмкIи 58-рэ мэхъу, тIэ­кIэлъ. Автомашинэхэм ар къыз­щау­гъоищт графикри дгъэ­нэ­фагъэ.

«ХэкIым ыуасэу къыфалъытагъэм ымыгъэразэу е нэмыкI Iофыгъо мы лъэныкъомкIэ иIэу зыкъыт­фэзыгъазэрэ пстэуми яупчIэ джэуап еттыжьынэу, иIоф зэхэтфынэу тыхьазыр. Ащ пае псэупIэхэр къэткIухьэхэзэ цIыфхэм заIудгъэкIэнэуи гухэлъ тиI».

— Мазэм ехъугъ Iоф зы­шъушIэрэр. Сыда егъэ­жьапIэм къыгъэлъэгъуагъэр? ЦIыфхэм хэкIым идэщын зэрэзэхэщагъэм еплъыкIэу фыряIэр зэфэшъхьаф… — Iофыр зебгъажьэкIэ ары о пэшIорыгъэшъэу бгъэнэфа-гъэр тэрэзми мытэрэзми къызынафэрэр. Тэри джыри Iоф зыдэтшIэн фае горэхэм тари­хьылIагъ, ау гумэкIыгъошхо щы­Iэу сIон слъэкIыщтэп. Гущы­Iэм пае, графикэу хэкIыр зыщыIуащыщтым зэхъокIыныгъэхэр зыщыфэтшIынхэр къыхэ­кIыгъэх. НахьыпэкIэ зыщыдамыщыщтыгъэ къоджэ псэупIэхэр щыIагъэх. Ахэм адэсхэм, зэремысагъэхэм къыхэкIыкIэ, игъом хэкIыр ящагухэм къадахыщтыгъэп. Нэужым ар тэ тилажьэ зышIыжьыхэрэми тарихьылIагъ. Ахэм язакъоп, нэмыкI лъэны­къохэмкIэ ямырэзэныгъэ къи­зыIотыкIыхэрэри щыIэх. ЦIыфхэр телефонкIэ къытфытеох, интернет нэкIубгъохэр агъэфе­дэх. Зыкъытфэзыгъэзагъэхэм зэкIэми, хэзыгъэ имыIэу, Iофыгъоу къаIэтыгъэр дэтэгъэзыжьы, ищыкIагъэмэ, зыгорэ зэтэхъо­кIы. Зигугъу къышIыгъэ Iофыгъор игъо дэдэу къыхэкIы, тэ тилажьэ хэмылъэуи мэхъу. КъыкIэзгъэтхъымэ сшIоигъу, тиавтомашинэхэм зэкIэми ГЛОНАСС-р ащытэгъэфедэ, зыда­кIохэрэри, уахътэу ямаршрут зыщытехьагъэхэри, зэрэтеты­гъэхэр зыфэдизыри, къыз­щы­уцугъэхэри хэзыгъэ имыIэу ащ къегъэлъагъо. Игъом ыкIи икъоу тиIофышIэхэм япшъэ­рылъхэр амыгъэцакIэхэмэ тлъэ­гъущт, пшъэдэкIыжь ядгъэ­хьыщт. — Налбый, бэрэ цIыф­хэм зигугъу къашIыхэ­рэм ащыщ фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ащыпсэу­хэрэм хэкIыр зыщыра­тэкъурэ чIыпIэхэм язытет. ГущыIэм пае, бак­хэр заунэкIыхэкIэ, ахэм арымыфэгъэ хэкIыр Iуамыщэу зыIохэрэр къы­хэкIых. — Фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ачIэсхэм хэкIыр зыщыратэкъущт площадкэхэр афэгъэнэфа­гъэхэу щыт. Ахэр къэшIыхьагъ, бакхэр ыкIи пыдзэфэ инхэр зэратэкъощт контейнерхэр ате­тых. Ахэм арылъ хэкIымрэ площадкэм телъымрэ тыугъоиныр тэры зипшъэрылъыр, ащ шIокI иIэп. Ау площадкэм ыкIыб щыIэу, гущыIэм пае, итэкъупIэм къамыгъэсыгъэу е жьыбгъэр къызелъым ыхьыгъэр тыугъоижьыныр тэ тиIофшIэнэп. Ащ фэгъэзагъэр гъэIорышIэкIо компаниеу щагур зыгъэкъэбзэн фаер ары. Социальнэ сетьхэр зыгъэфедэхэрэм а упчIэр къытатэу бэрэ къыхэкIы, тиджэуап ымыгъэразэхэрэри щыIэх, ау хэбзэгъэуцугъэм къызэрэщы­дэлъытагъэр джары.

«Республикэмзэрэщытэу хэкIыр щытыугъоищт, полигонитIоу итым, зыр Мыекъуапэ, адрэр Адыгэ­къалэ ащыгъэпсыгъэх, ятщэлIэщт, зэрар къымы­хьыным фэшI дгъэкIодыщт, ищыкIагъэмэ, чIэт­тIэщт».

ХэкIыр бэу зэтемыхьаным, бакхэм къарымытэкъужьыным, жьыбгъэм е хьэхэм рамыхьы­жьэным апае непэ тIогъогогъо нахь мымакIэу аIутщыным тыпылъ. — Унэе псэупIэхэм ачIэс­хэми хэкIыр зэра­тэкъощт бакхэр афа­гъэуцунхэу къыкIэлъэIу­хэу бэрэ къыхэкIы. Ана­хьэу къэлэдэсхэр ары. — ТэркIэ ащ зыпари къин хэлъэп. Мыекъопэ къэлэ ад­министрацием ипащи ащ фэдэ предложение къыхьыгъ ыкIи игъоу зэрэщытым дедгъэштагъ. Ау ащи джа нахьыпэкIэ зигугъу тшIыгъэ Iофыгъор хэлъ. ХэкI­итэкъупIэ площадкэу дгъэ­псыгъэм къыхимыубытэрэ чIыгум игъэкъэбзэн фэгъэзэгъэщтыр агъэнэфэн фае. Бакхэр дгъэуцунхэм тэ тыфэхьазыр. — ХэкIыр зэхэдзыгъэу угъоигъэным шъутехьа­нэу гухэлъ шъуиI. Ар сыдэущтэу зэхэщэгъэнэу жъу­гъэнэфагъа? — Ар пшъэрылъ шъхьаIэхэм ащыщ, ау… ХэкI зэхэдзыгъэным цIыкIу-цIыкIоу утехьан фае, зы мафэкIэ ар бгъэпсышъущтэп. Ащ фэдэ шIыкIэ Урысыем илъэ­пышъ, цIыфхэм есэгъуае афэ­хъущт. Непэ ащ фытегъэпсыхьэгъэ бакхэр тщэфыхэу дгъэуцугъэхэми, хьаулыеу ахъщэр иттэкъущт. Мары Адыгэкъалэрэ поселкэу Яблоновскэмрэ ащ фэдэ итэкъупIэхэр зыщагъэуцугъэ чIыпIэхэр яIэх, ау зыпа­рэми зэхидзырэп, зэхатакъозэ аратакъо. Сэ сишIошIыкIэ, цIыф­хэм зэдэгущыIэгъухэр адэпшIыхэмэ, къэбар жъугъэм иамалхэри бгъэ­федэхэзэ ыпэрапшIэу Iофым хэлъыр алъыбгъэIэсын, агурыбгъэIон фае. — ХэкIым идэщын ыуа­сэу жъугъэнэфэгъагъэми зэхъокIыныгъэхэр фэ­хъугъэх. — Ары. ХэкIэу зэIуагъэкIэщтыр зыфэдизыщт шапхъэхэм ялъытыгъэу муниципальнэ образованиехэр шъолъырхэмкIэ зэтеутыгъэх. Ар АР-м иминист­рэхэм я Кабинет унашъоу ышIы­гъэм диштэу щыт. Шъолъыр пэпчъ уасэу фагъэнэфэгъагъэр зэфэшъхьафыгъ. ГущыIэм пае, фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ачIэс­хэм сомэ 91-рэ чапыч 21-рэ, унэе псэупIэ зиIэхэм сомэ 98-рэ чапыч 81-рэ е соми 101-рэ чапыч 34-рэ атын фаеу щы­тыгъ. Сомэ 90-рэ чапыч 70-рэ, соми 106-рэ чапыч 92-рэ зыщатыщтхэри шъолъырхэм ахэтыгъэх. ЦIыфхэр ащ фэдэ пчъагъэхэм зэрамыгъэразэхэрэр бэу къызыраIотыкIым, АР-м и ЛIышъхьэ уасэхэр къедгъэIыхынхэу унашъо къышIыгъ. Джы къоджэ псэупIэхэм адэсхэм процент 30-кIэ нахь макIэу атыщт, ар сомэ 70-рэ. Къалэу Мыекъуапэ къыпэIулъ къоджэ псэупIэхэр къэлэ псэупIэ коим хахьэх нахь мышIэми, ахэм ащыпсэухэрэм атыщтыр сомэ 82-у дгъэнэфэгъагъэти, ар къэнэжьыгъ. Унагъом цIыкIуи ини исым пэпчъ хэкIым идэщын ыуасэ итын къыхеубытэ, ау… ГущыIэм пае, псэупIэм итхагъэр зэкIэри щыпсэурэп е охътэ гъэнэфагъэм къыкIоцI унэм зыпари исыгъэп. Ар къэзыушыхьатырэ тхылъыр тэ къытихьылIэмэ е гъэIорышIэкIо компаниеу зэпхы­гъэм IэкIигъахьэмэ, икIэрыкIэу къафалъытэжьыщт. ХэкIым ыуасэу къыфалъытагъэм ымыгъэразэу е нэмыкI Iофыгъо мы лъэныкъомкIэ иIэу зыкъыт­фэзыгъазэрэ пстэуми яупчIэ джэуап еттыжьынэу, иIоф зэхэт­фынэу тыхьазыр. Ащ пае псэупIэхэр къэткIухьэхэзэ цIыфхэм заIудгъэкIэнэуи гухэлъ тиI. ДэгущыIагъэр
ХЪУТ Нэфсэт.
Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъэх.

Источник: Газета Адыгэ Макъ