Адыги - Новости Адыгеи, история, культура и традиции » Новости » Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум 2018-рэ илъэсым Iофэу ышIагъэмкIэ зэфэхьысыжьхэр

Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум 2018-рэ илъэсым Iофэу ышIагъэмкIэ зэфэхьысыжьхэр

Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум 2018-рэ илъэсым Iофэу ышIагъэмкIэ зэфэхьысыжьхэр
Новости
admin
Фото: Адыги.RU
09:27, 13 февраль 2019
360
0
Адыгэ Республикэм и Конституцие Адыгеим занкIэу щыгъэфедэгъэнымкIэ, апшъэрэ чIыпIэ ащ щиIыгъынымкIэ, цIыф­хэм яфитыныгъэ шъхьаIэхэмрэ яшъхьафитыныгъэрэ къэухъумэгъэнхэмкIэ, хабзэхэм язэтеушъхьафыкIынкIэ Адыгэ Рес­публикэм и Конституционнэ Хьыкум пшъэрылъышхо егъэцакIэ. Конституционнэ уплъэкIунхэр зэхэзыщэрэ хьыкум къу­лыкъу Адыгеим зэриIэм ишIуагъэкIэ республикэм исхэм яфитыныгъэхэмрэ яшъхьафитыныгъэрэ нахь ухъумагъэ мэхъух. Адыгэ Республикэм и Конституцие Адыгеим занкIэу щыгъэфедэгъэнымкIэ, апшъэрэ чIыпIэ ащ щиIыгъынымкIэ, цIыф­хэм яфитыныгъэ шъхьаIэхэмрэ яшъхьафитыныгъэрэ къэухъумэгъэнхэмкIэ, хабзэхэм язэтеушъхьафыкIынкIэ Адыгэ Рес­публикэм и Конституционнэ Хьыкум пшъэрылъышхо егъэцакIэ. Конституционнэ уплъэкIунхэр зэхэзыщэрэ хьыкум къу­лыкъу Адыгеим зэриIэм ишIуагъэкIэ республикэм исхэм яфитыныгъэхэмрэ яшъхьафитыныгъэрэ нахь
Адыгэ Республикэм и Конституцие Адыгеим занкIэу щыгъэфедэгъэнымкIэ, апшъэрэ чIыпIэ ащ щиIыгъынымкIэ, цIыф­хэм яфитыныгъэ шъхьаIэхэмрэ яшъхьафитыныгъэрэ къэухъумэгъэнхэмкIэ, хабзэхэм язэтеушъхьафыкIынкIэ Адыгэ Рес­публикэм и Конституционнэ Хьыкум пшъэрылъышхо егъэцакIэ. Конституционнэ уплъэкIунхэр зэхэзыщэрэ хьыкум къу­лыкъу Адыгеим зэриIэм ишIуагъэкIэ республикэм исхэм яфитыныгъэхэмрэ яшъхьафитыныгъэрэ нахь ухъумагъэ мэхъух.
Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум 2018-рэ илъэсым Iофэу ышIагъэмкIэ зэфэхьысыжьхэр
Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум ипшъэрылъ шъхьаIэхэм ащыщ цIыфхэм яконституционнэ фитыныгъэхэмрэ яшъхьафитыныгъэрэ къэухъумэгъэнхэр. Адыгэ Рес­публикэм и Конституцие къыщыдэлъытэгъэ иполномочие шъхьаIэхэм атетэу мы къулыкъум фитыныгъэхэм якъэухъу­мэнкIэ пшъэрылъ гъэнэфагъэхэр егъэцакIэх. Зы нэбгырэм итхыгъэкIэ Хьыкумым ыштэрэ унашъор нэбгырабэмэ алъэIэсы. Къулыкъу е цIыф горэм тхыгъэ къызэрэIэкIигъахьэрэм лъыпы­тэу Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум ащ къыщаIэтыгъэ Iофыр Конституцием зэрэдиштэрэр еуплъэкIу. 2018-рэ илъэсым нэбгыри 8-мэ Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум зы­къыфагъэзэгъагъ. Адыгэ Рес­публикэм и Законэу 1996-рэ илъэсым мэкъуогъум и 17-м аштагъэу N 11-р зытетэу ­«Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум ехьылIагъ» зыфиIорэм ия 40-рэ статья диштэу секретариатыр зы тхыгъэм хэплъагъ, ежьхэм къазэрафэмыгъэзагъэм къыхэкIэу ащ изэхэфын ща­гъэзыягъ. 2006-рэ илъэсым жъоныгъуа­кIэм и 2-м аштэгъэ Федеральнэ законэу N 59-р зытетэу «Урысые Федерацием щыпсэу­хэрэм ятхылъхэм зэрахэплъэ­хэрэ шIыкIэм ехьылIагъ» зыфиIорэм диштэу тхыгъи 7-мэ ахэплъагъ. Законым щыгъэнэ­фэгъэ пIалъэхэм адэмыхыхэу ахэр зэхафыгъэх, закъыфэзыгъэзагъэхэм икъоу джэуап ара­ты­жьыгъ. Iофыгъоу къаIэтыгъэ­хэр зэшIозыхынхэу зипшъэрылъ къулыкъухэм тхыгъищ аIэ­кIа­гъэхьагъ. Къалэу Мыекъуапэ, Мые­къопэ, Кощхьэблэ районхэм адэсхэр ары зыкъытфэзыгъэзагъэхэр. Тхьаусыхэ тхылъхэм анахьэу къащаIэтыгъэхэр правовой нэшанэ зиIэ ыкIи ЖКХ-м епхыгъэ Iофыгъохэр ары. Электрон амалхэр къызфагъэфедэзэ, Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум зыфагъэзэн алъэкIыщт. Ащ фэ­IорышIэ интернет-сайтым инэ­кIубгъоу «Электронная при­емная» зыфиIорэр. ГъэрекIо элек­трон почтэкIэ зы тхыгъ къыт­IэкIагъэхьагъэр. Хьыкумым и Тхьаматэ ыухэ­сыгъэ графикым тетэу хьыкумышIхэми, Хьыкумым иаппарат иIофышIэхэми ыпкIэ зыхэмылъ правовой IэпыIэгъу цIыфхэм арагъэгъотыгъ. Ащ фэдэ гу­хэлъ­хэмкIэ нэбгыри 105-мэ Хьыкумым зыкъыфагъэзагъ. Статистикэм къызэриушыхьатырэмкIэ, нахьыбэрэмкIэ Хьыкумым зыкъызкIыфагъазэрэр правовой нэшанэ зиIэ Iофы­гъохэр къафызэхифынэу ары. 2016-рэ илъэсым ащ фэдэ тхыгъэ 65-рэ, 2017-м — 95-рэ, 2018-рэ илъэсым — 94-рэ Хьыкумым къыIэкIэхьагъ. Социальнэ Iофыгъохэр къызыщаIэтырэ тхыгъэхэр уахътэ тешIэ къэси нахь макIэ мэхъух. ГущыIэм пае, 2016-рэ илъэсым ащ фэдэ тхыгъэ 24-рэ, 2017-м — 17, 2018-рэ илъэсым — 11 къыт­IукIагъэр. Къалэу Мыекъуапэ дэсхэр ары анахьэу Хьыкумым зы­къыфэзыгъэзагъэхэр. Ау къэIогъэн фае ащ фэдэ къыхэмы­кIыгъэу, Мыекъуапэ щыщхэм анэмыкIэу, республикэм ирайонхэм ащыпсэухэрэми гъэрекIо зыкъызэрэтфагъэзагъэр. БлэкIыгъэ илъэсым Хьыкумым къыIукIэгъэ тхылъхэм япроцент 28-р (2017-рэ илъэсым процент 16-р) ахэм атефэ. Джащ фэдэу Краснодар крайми, Урысыем инэмыкI шъолъырхэми арысхэм Хьыкумым зыкъыфагъэзагъ. Урысые Федерацием и Президент 2017-рэ илъэсым мэлылъфэгъум и 17-м ышIыгъэ унашъоу N 171-р зытетэу «ЦIыфхэмрэ организациехэмрэ ятхылъхэм зэрахэплъагъэ-
хэм икIэуххэр зэфэхьысыжьыгъэнхэм ехьылIагъ» зыфиIорэм къызэрэщыдэлъытагъэу, цIыф­хэмрэ организациехэмрэ ятхылъ­хэм зэрахэплъагъэхэм ыкIи ахэмкIэ ашIагъэм яхьы­лIэгъэ къэбархэр Хьыкумым Урысые Федерацием и Президент и Администрацие мазэ къэс IэкIегъахьэх. Хэбзэ шапхъэхэм атетэу, нэ­фэIоныр ылъапсэу Хьыкумым Iофхэр шъхьэихыгъэу зэхифынхэм лъэшэу тынаIэ тетэгъэты. Конституционнэ Хьыкумым Iоф зэришIэрэм, ащ иполномочиехэм, унашъоу ыштэхэрэм яхьы­лIэгъэ къэбархэр цIыф жъу­гъэхэм нахь икъоу алъыгъэIэсыгъэнхэмкIэ Хьыкумым ищыкIэгъэ амалхэр зэрехьэх. Хьыкумым ехьылIэгъэ къэбархэу хэбзэгъэуцугъэмрэ Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум иофициальнэ интернет-сайт фэгъэхьыгъэ Положениемрэ къащыдэлъытагъэхэр Конституционнэ Хьы­кумым иофициальнэ сайтэу ksra01@mail.ru зыфиIорэм ижъугъотэщтых. ГущыIэм пае, 2018-рэ илъэсым Хьыкумым лъэныкъо зэ­фэшъхьафхэмкIэ Iоф зэришIагъэм фэгъэхьыгъэ материали 118-рэ сайтым къихьэгъагъ. Хьыкумым иаппарат иIофы­шIэхэм цIыфхэм тиофициальнэ сайт зыкъызэрэфагъазэрэр тхьа­мафэ къэс ауплъэкIу. 2018-рэ илъэсым нэбгырэ 24380-мэ сайтым ит къэбархэм нэIуасэ зызэрэфашIыгъэр ахэм нафэ къафэхъугъ. Къэбар жъугъэм иамалхэм зэдэлэжьэныгъэу адыряIэр гъэ­лъэшыгъэным, хьыкумым иIоф­шIэн зэрэзэхищэрэм ехьылIэгъэ къэбархэр цIыфхэм псынкIэу аIэкIэгъэхьэгъэнхэм ате­гъэпсыхьагъэу 2018-рэ илъэсым гъэтхапэм и 5-м Хьыкумым ыштэгъэ унашъоу N 2-мкIэ Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкумрэ къэбар жъу­гъэм иамалхэмрэ зэрэзэдэ­лэжьэщтхэ шIыкIэм ехьылIэгъэ Положениер аухэсыгъ. Ащ рес­публикэ, район СМИ-хэм зэпхыныгъэ дэгъу адыриI. Адыгэ Республикэм и Конституционнэ Хьыкум Iоф зэришIэрэм ехьылIэгъэ къэбархэр, хьыкумышIхэм, Хьыкумым иаппарат иIофышIэхэм афэгъэхьыгъэ статьяхэр илъэс къэс гъэзет-­хэм, журналхэм, нэмыкI тедзэгъухэм къарэхьэх. 2018-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу Урысые Федерацием и Конституционнэ Хьыкум иуна­шъохэр рубрикэу «Адыгэ Рес­публикэм и Конституционнэ Хьыкум» зыфиIорэр иIэу рес­публикэ, район гъэзетхэм къащыхауты хъугъэ. БлэкIыгъэ илъэсым Хьыкумым Iоф зэришIагъэм ехьы­лIагъэу статья 39-рэ къэбар жъугъэм иамалхэм къыхаутыгъ, къэтыни 5 телевидением къыгъэхьазырыгъ. 2018-рэ илъэсым Урысые Федерацием и Конституцие заштагъэр илъэс 25-рэ хъугъэ. Ащ фэгъэхьыгъэу Iофтхьэбзэ заулэ Конституционнэ Хьыкумым зэхищагъ. Ахэм зэу ащыщ Мыекъуапэ иколледжхэм ачIэс­хэм апае Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ библиотекэ иIофышIэ­хэм ягъусэу зэхищэгъэгъэ пра­вовой сыхьатэу Урысые Федерацием и Конституцие фэгъэ­хьыгъагъэр. Адыгэ Республикэм и Консти­туционнэ Хьыкум Адыгэ Рес­пуб­ликэм, Урысые Федерацием инэмыкI шъолъырхэм якъэралы­гъо хабзэ икъулы­къухэм (ре-гион конституционнэ (уставной) хьыкумхэри ахэм зэрахэтхэу), общественнэ организациехэм зэдэлэжьэныгъэ пытэ адыриI. Зэзэгъыныгъэ зэрадишIыгъэм тетэу Хьыкумыр Урысые Фе­дерацием ишъолъырхэм яконституционнэ (уставной) хьыкум­хэм, Урысые Федерацием и Конституционнэ Хьыкум адэла­жьэ, опытэу яIэмкIэ зэдэ­гуащэх. Хьыкумым Iоф зэри­шIа­гъэмкIэ зэфэхьысыжьхэр, конституционнэ Iофтхьабзэхэр рес­публикэм зэрэщызэрахьэрэм епхыгъэ Iо­фыгъохэмкIэ регион хэбзэгъэ­уцугъэр, нэмыкI материалхэр къащыхаутынхэу «Акты конституционного (уставного) правосудия субъектов Российской Федерации» зыфиIорэ дайджестым агъэхьых. 2018-рэ илъэсым ишышъхьэIу Абхъаз Республикэм и Конституционнэ Хьыкум илIыкIо куп Адыгэ Республикэм и Кон­ституционнэ Хьыкум зэрэщыIагъэр, тиопыткIэ тызэрэзэдэгощагъэр къэIогъэн фае. Хьыкумым и Тхьаматэ, ихьыкумышIхэм, Хьыкумым иаппарат иIофышIэхэм Адыгэ Рес­публикэм ихьыкумышI къулы­къухэм зэпхыныгъэ пытэ адыряI. Конституционнэ Хьыкумыр рес­публикэм ихьыкумышI къулы­къухэм яIофшIэн чанэу хэлажьэ. Хьыкумым и Тхьаматэу А. Къ. ЛIыхьэтыкъор Адыгэ Респуб­ликэм ихьыкумышIхэм я Совет хэхьэ, хьыкумышIхэм я Совет итхьаматэ игуадз, къолъхьэ тын-Iыхыным игъогупэ пыбзыкIыгъэнымкIэ, яполномочиехэр агъэцакIэхэзэ е къулыкъум емыпхыгъэу хьыкумышIхэм азы­фагу къитэджэрэ зэмызэгъы­ныгъэхэр дэгъэзыжьыгъэнхэмкIэ комиссием итхьамат. Хьыку­мышIэу З. Р. Бырджыр Адыгэ Республикэм ихьыкумышIхэм я Квалификационнэ Коллегие хэхьэ. ГъэрекIо хьыкумышIхэри, Хьы­кумым иаппарат иIофы­шIэхэри Адыгэ Республикэм ихьыкумышIхэм азыфагу щы­кIогъэ спорт зэнэкъокъухэм, шIушIэ Iофтхьабзэхэм чанэу ахэлэжьагъэх. ЫпшъэкIэ зигугъу къэтшIы­гъэхэр IэубытыпIэ къызыфэтшIыхэзэ къэтIон тлъэкIыщт хабзэр амыукъонымкIэ, цIыфхэм яконституционнэ фитыныгъэ­хэмрэ яшъхьафитыныгъэрэ къэухъумэгъэнхэмкIэ, нэфагъэр ылъапсэу Хьыкумым иIофшIэн шъхьэихыгъэу зэхэщэгъэнымкIэ, республикэм икъэралыгъо хэ­бзэ къулыкъухэм, хьыкумышI къулыкъухэм зэпхыныгъэу адыриIэр гъэпытэгъэнымкIэ гъэ­рекIо Конституционнэ Хьыкумым Iофы­шхо зэришIагъэр. Хьыкумым къыIэкIэхьэгъэ тхылъхэмкIэ къэтIон тлъэкIыщт гъэрекIо Адыгэ Республикэм и Конституцие иположениехэр зэрамыукъуагъэхэр. Ар зи­шIу­шIа­гъэр республикэм икъэралы­гъо хэбзэ къулыкъухэр, ихьыку­мышI къулыкъухэр, граждан об­ществэм иинститутхэр зэдыра­гъаштэу зэрэзэдэлэжьагъэхэр ары. Хьыкумыр непэ зы чIыпIэ итэп, пшъэрылъыбэмэ ягъэцэ­кIэн ар егъэгумэкIы. Ау анахь шъхьаIэу тапэкIи тызыпылъыщтыр хабзэр амыукъонымкIэ, цIыфхэм яконституционнэ фиты­ныгъэхэмрэ шъхьафитыны­гъэм­рэ якъэухъумэнкIэ Хьы­кумым амалэу, полномочиеу иIэ­хэм СМИ-мкIэ цIыфхэр ащыгъэгъо­зэгъэнхэр ары. Конституционнэ Хьыкумым и Тхьаматэу
ЛIыхьэтыкъо Аскэр

Источник: Газета Адыгэ Макъ
Ctrl
Enter
Заметили ошЫбку
Выделите текст и нажмите Ctrl+Enter
Обсудить (0)