Адыгеир хэхъоныгъэм игъогу тет Адыгеир хэхъоныгъэм игъогу тет

Тигъэзет къызэрэщыхэтыутыгъэу, Дунэе инвестиционнэ форумэу «INVEST IN ADYGEA» зыфиIорэр мы мафэхэм республикэм икъэлэ шъхьаIэ щыкIуагъ.

АР-м хэхъоныгъэхэр зэришIын ылъэкIыщт лъэныкъохэм, экономикэм зыкъегъэIэтыгъэным, пшъэрылъэу зыфагъэуцужьыхэрэм зэрякIолIэщт шIыкIэхэм «Адыгея 2030: территория роста» зыфиIорэ стратегическэ сессием ащытегущыIагъэх. Мыщ фэгъэхьыгъэ зэдэгущыIэгъум хэлэжьагъэх АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, компаниеу «PEMANDU» методологием ипроект хэхъоныгъэхэр ышIынхэмкIэ ипащэу Датук Кристофер Тан (Малайзия), шъолъыр инвестиционнэ агентствэхэм я Ассоциацие ипрезидентэу Линар Якуповыр, «Мега-Адыгеям» ипроектхэм язегъэушъомбгъун ипащэу Павел Градец, нэмыкIхэри. Консорциумэу «Леонтьевский центр — AV Group» зыфиIорэм игъэIорышIэкIо пащэу Алексей Крыловскэр модераторэу зэдэгущыIэгъум иIагъ.

Алексей Крыловскэм къызэриIуагъэмкIэ, стратегием ренэу Iоф ышIэн, хэхъоныгъэхэр ышIынхэ фае. Тхьапэхэр зэтелъэу щылъыхэкIэ ыпэкIэ улъыкIотэн зэрэмылъэкIыщтыр ащ игущыIэ къыщыхигъэщыгъ. Инвесторхэм ренэу Iоф адэпшIэн фае.

— Тигупчэ Iоф зишIэрэм къыщыублагъэу шъолъыр стратегие 20-м ехъу зэхэдгъэуцуагъ. Адыгеим стратегиер джыри щамыштагъэми, ар агъэцакIэ, — къыIуагъ Алексей Крыловскэм.

Мылъку зыхалъхьэрэ лъэныкъохэу тапэкIэ шIогъэшхо къэзытын зылъэкIыщтхэм ащ ягугъу къышIыгъ. Ахэр кадрэхэм ягъэхьазырын, мэкъумэщ хъызмэтым зегъэушъомбгъугъэныр, экологичнэ энергетикэр, зекIоныр, перерабатывающэ промышленностыр.

Зэхэсыгъом хэлэжьагъэхэм республикэм иинвестиционнэ зытет нахьышIу шIыгъэным еплъыкIэу фыряIэхэр къыраIотыкIыгъэх. Къэгъэлъэгъон дэгъу къэзыгъэхьазырыгъэхэр щысэ къахьыхэзэ ахэр къэгущыIагъэх. Датук Кристофер Тан къызэриIуагъэмкIэ, Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат республикэр ыпэкIэ лъыкIотэным ыуж ит. Ащ иIофшIэн зыфэгъэхьыгъэр Адыгеим щыпсэухэрэм ящыIэкIэ-псэукIэ нахьышIу шIыгъэныр ары.

— Непэ форумым къекIолIагъэхэм ащыщэу Адыгеим къэкIон зылъэкIыщт инвестор тхьапша къытхэтыр? Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ зэкIэ ищыкIагъэх. Тызэгъусэу ыпэкIэ тылъыкIотэным фэIорышIэщт системэ гъэнэфагъэ зэхэтщэн фае, — къыIуагъ Датук Кристофер Тан. — Чэтыум пшъэрылъэу иIэр цыгъор къыубытыныр ары. Ащ ышъо зыфэдэщтыр тшIогъэшIэгъонэп. Инвесторхэри, Адыгеим и ЛIышъхьи тызэгъусэу «цыгъор» къэтыубытын фае. Ар сыдэущтэу тшIэщта? Правительствэм илIыкIохэм къагурыIон фае ахъщэу аIэкIэлъым зэкIэ зэрелъытыгъэр. Пшъэрылъэу зыфэжъугъэуцужьыгъэхэр къыжъудэхъунхэм пае техническэ планхэр шъуиIэнхэ фае. Ау сыд фэдэ гухэлъи пэщэ тэрэз уимыIэу зэрифэшъуашэу щыIэныгъэм щыпхырыпщын плъэкIыщтэп.

Инвесторхэм закъыфигъазэзэ Кристофер Тан игущыIэ къыщыхигъэщыгъ проектэу зэхащэщтхэм Адыгеим икультурэ, шэн-хабзэу иIэхэр къэухъумэгъэнхэм зэрепхыгъэнхэ фаехэр. А лъэныкъохэр къыдалъытэзэ предложениехэр загъэхьазырхэкIэ, Правительствэр IэпыIэгъу къызэрафэхъущтым къыкIигъэтхъыгъ.

Форумым хэлэжьэрэ Али Галип Савашыр тыркуе бизнесменхэм ацIэкIэ къэгущыIагъ. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, Адыгеим иэкономикэ инвестициехэр къыхалъхьаным фэхьазырых.

— 1930-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Урысыемрэ Тыркуемрэ сатыу-экономическэ зэпхыныгъэ яIэу зэдэлажьэх. Адыгеим зыкъыфэзгъазэмэ, культурнэ-тарихъ зэпхыныгъэу тиIэр лIэшIэгъу пчъагъэхэмкIэ къэтлъытэн тлъэкIыщт. Мы IофымкIэ ащ ишIогъэшхо къэкIонэу сеплъы. Илъэс зэкIэлъыкIохэм зэзгъэгъотыгъэ опытымкIэ Адыгеим сыкъыдэгощэным сыфэхьазыр, — къыIуагъ Али Галип Савашыр.

Шъолъыр инвестиционнэ агентствэхэм я Ассоциацие ипрезидентэу Линар Якуповым ежь иеплъыкIэ зэдэгущыIэгъум къекIолIагъэхэм къафиIотагъ.

— Хабзэм икъулыкъухэми, бизнесми аIорэм емыпцIыжьхэу япшъэрылъхэр агъэцэкIэнхэ фае. Мыщ дэжьым муниципалитетхэр ары анахь мэхьанэшхо зиIэ хъухэрэр — проектхэм ягъэцэкIэн процент 80-м нэсэу ахэм атефэ. ЗэкIэ зэгъусэхэу, зы купэу зэхэтхэу Iоф зэдашIэн фае. Татарстан мыщ фэдэ гъогу къыкIугъ ыкIи ар зэрэтэрэзыр сицыхьэ телъэу къэсэIо, — къыIуагъ Линар Якуповым.

ИIофшIэн зэрэзэхищэрэмкIэ, анахьэу мэхьанэ зэритыхэрэм ягугъу къышIыгъ Китаим щыIэ энергетическэ компание анахь инхэм ащыщым илIыкIоу Ши Гуолянг.

— Дунаим тет къэралыгъо 40-м ехъумэ япроектхэм инвестициехэр тикомпание ахилъхьагъэх. Адыгеим тапэкIэ Iоф дэтшIэным тызэрэфэхьазырыр теубытагъэ хэлъэу къэсэIо. Энергетикэм, фабэм, гидроэлектростанциехэм, тыгъэкIэ Iоф зышIэхэрэм яшIын епхыгъэ проектхэм тадэлэжьэщт, — къыIуагъ Ши Гуолянг.

Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ къызэриIуагъэмкIэ, хэхъоныгъэм иконцепцие изыфэгъэхьазырын общественнэ организациехэр, финанс институтхэр ыкIи бизнес-сообществэр къыхагъэлажьэх.

— Зы нэбгырэм изакъоу зэшIуихыщтыр макIэ. Тызэгъусэу мы Iофыгъохэм тыкъякIуалIэмэ, гъэхъэгъэшIухэр зэрэтшIыщтым щэч хэлъэп. Непэ муниципалитетхэм, псэупIэхэм япащэхэр ыкIи хэбзэ къулыкъухэр тызыкоманд. Ащ къыхэкIыкIэ республикэм хэхъоныгъэу ышIыщтхэм ястратегие щыIэныгъэм щыпхырыщыгъэ хъунэу сыщэгугъы. Инвесторхэм Iоф зэрадатшIэрэм зыкъыфэбгъазэмэ, ахэм опытэу аIэкIэлъыр къызфэдгъэфедэным тыфэхьазыр, — къыIуагъ кIэухым КъумпIыл Мурат.

Зэзэгъыныгъэхэм акIэтхагъэх

Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ компаниеу «PEMANDU» зыфиIорэм методологием ипроект хэхъоныгъэхэр ышIынхэмкIэ ипащэу Датук Кристофер Танрэ зэрэзэIукIагъэхэр къэзыушыхьатырэ Протоколым кIэтхагъэх. Адыгэ Республикэмрэ къэралыгъо гъэIорышIапIэм иинститутрэ (Малайзиер) стратегическэ хэхъоныгъэхэм алъэныкъокIэ зэдэлэжьэнхэм ар иапэрэ лъэбэкъу.

2021-рэ илъэсым ехъулIэу сомэ миллиарди 7,8-рэ зыосэ гидроэлектростанцие Адыгеим щашIыщт. Ащ фэгъэхьыгъэ зэзэгъыныгъэм кIэтхагъэх Iахьзэхэлъ обществэу «Адыгейская ГЭС» зыфиIорэм игенеральнэ пащэу Игорь Осмоловскэмрэ китайскэ компаниеу «Амур-Сириус» зыцIэм игенеральнэ пащэу Тао Жаньрэ.

Джащ фэдэу швейцарскэ фирмэу «Мерц» зыфиIорэм иоборудование агъэфедэзэ етIэф къыдэзыгъэкIырэ заводыкIэ Адыгеим щышIыгъэным фэгъэхьыгъэ зэзэгъэныгъэм кIэтхагъэх.

Мы проектхэр гъэцэкIагъэхэ зыхъукIэ, экономикэм шIуагъэ къызэрэфахьыщтым дакIоу IофшIэпIэ чIыпIакIэхэр щыIэхэ хъущтых, чIыпIэ бюджетхэм къарыхьэрэ хэбзэIахьхэм ахэхъощт.

ГЪОНЭЖЬЫКЪО Сэтэнай.

Сурэтхэр А. Гусевым тырихыгъэх.

Источник: Газета Адыгэ Макъ